فرش گبه چیست؟
فرش گبه، نقش و نگار طبیعت، آرزوهای دور و دراز و احساسات قلبی بافندگان هنرمندی است که بر روی دارقالی منعکس می‌شوند.گبه یا قالیچه خرسک، فرشی از جنس قالی است که عشایر لُر و قشقایی می بافند. عشایر هنرمند با الهام از طبیعت و بعضا بنا به آنچه در ذهن دارند، نقش‌هایی مختلف برای بافت گبه به کار می‌برند.
از همین رو می‌توان گفت که در میان گبه‌های دستباف، هرگز دو نمونه که عینا شبیه یکدیگر باشند، پیدا نخواهید کرد. طرح و نقشه گبه بسیار انتزاعی است و با گذر از دریچه ذهن و نگاه بافنده بر دار قالی شکل می‌گیرد. استفاده از نقشه در بافت گبه‌ها مرسوم نیست و خودِ شخص بافنده مهم‌ترین نقش را در ایجاد طرحی ساده و زیبا بر عهده دارد.
گبه چه ویژگی‌هایی دارد؟
بافت فرش ایرانی از هر نوعی که باشد، موازین و قواعد خاص خود را دارد.گبه‌ها، طرح‌های هندسی ساده و مینیمالیستی دارند. در واقع شبیه یک تابلو نقاشی با بهره‌گیری از اِلِمان‌های ساده و مفاهیم انتزاعی هستند. گبه‌بافی در مناطق روستایی و عشایری مانند مرکز و جنوب کشور رواج زیادی دارد. مثلا: دوگنبدان، باشت، برازجان و برخی نقاط استان بوشهر مکان‌هایی هستند که در آنها گبه‌بافی بسیار رایج و معروف است. علاوه بر این نقاط، فرش گبه شیراز نیز از دیرباز زبان‌زد عام و خاص بوده است.
استان فارس از مهم‌ترین مراکز ایل‌نشینی و عشایرنشینی کشور بوده است. بهترین گبه‌ها نیز کار ترکان قشقایی فارس است.طرح‌های زیبای گبه و هنر بافندگان روستایی و عشایر آن، اگرچه از نظر اقتصادی نتوانسته است در بازارهای جهانی، موفقیت چندانی به دست آورد اما از نظر هنری در مجامع گوناگون بسیار مورد اهمیت قرار گرفته است و نقش‌های زیبای آن را هنرمندان مختلفی در سطح جهان درک کرده‌اند.
ویژگی‌های فنی گبه چیست؟
گبه، فرشی زمخت با خاب بلند است. این قالی درشت‌بافت معمولا شمار پود بیشتری دارد و به همین خاطر، سطح آن خشک و غیرمنعطف نیست. در واقع بالا بودن شمار پود باعث میشود که نرم‌تر باشد. تعداد پود گبه از ۳ تا ۸ پود در هر رَج است و بلندی پرزهای آن حدودا به ۱ سانتی‌متر می‌رسد. گبه‌های قدیمی و سنتی خودرنگ بوده‌اند و از پشم گوسفندان بدون هیچ‌گونه تغییر رنگی بافته می‌شده‌اند. مثلا رنگ آنها به رنگ پشم سیاه، سفید یا خاکستری گوسفندان بوده است. به تدریج، بافندگان به خلاقیت خود در تولید رنگ‌های متنوع افزودند و رنگ‌های گیاهی طبیعی نیز به سطح گبه‌ها راه پیدا کرد.
ابزار سنتی بافت گبه‌ها، دارهای افقی، قیچی، سیخ پودکِشی و قلاب است. شیوه بافت گبه شبیه قالی است و معمولا در قطع قالیچه با درزهای بلند و تعداد پود بیشتر تولید میشود. گره‌های گبه، شُل بافته می‌شوند و فرش نسبتا سنگینی به شمار می‌رود. طرفداران هنر ایرانی که با دقت و سلیقه بیشتری در تاریخ و هنر جستجو می‌کنند، از گبه برای استفاده در منازل خود بیشتر بهره می‌برند. برای مثال، پرویز تناولی هنرمند و نویسنده ایرانی در مجموعه‌ای تحت عنوان «گبه زیرپا» تلاش کرده است به ابعاد مختلف هنری گبه بپردازد و به واسطه او در مجامع فرهنگی و هنری دنیا نیز گبه معرفی شده است.
علاوه بر تناولی، در سال‌های دور دهه ۷۰ نیز، اثری سینمایی با نام «گبه» تولید شد و موجبات شهرت بیشتر این فرش زیبا را در داخل و خارج فراهم کرد. بازاریان و فروشندگان گبه معتقد هستند، تبلیغات و بازاریابی، حلقه گم‌شده رونق گبه هستند. اگر تبلیغات بیشتری برای این محصول در سطح گسترده صورت بگیرد، صادرات و فروش آن به سایر کشورها نیز بیشتر خواهد شد و این صنعت و هنر زیبا از رکود و رخوت خارج خواهد شد. قیمت فرش طرح گبه اکنون و در حال حاضر، قیمتی متعادل است. گبه دستباف نه به گرانیِ فرشهای دستباف ابریشمی است و نه ارزان‌تر از انواع فرشهای ماشینی.
فرش ماشینی با طرح گبه چیست؟
طرح‌های گبه بسیار ساده و زیبا هستند. طرح شیر، درخت، خطوط ساده افقی یا مورب و… باعث می‌شوند تا با فرشی ساده و پررمز و راز رو به رو باشید. زیبایی در عین سادگی موجود در فرشهای گبه باعث توجه بازار فرش ماشینی به آن شده است.
بسیاری از تولیدکنندگان فرش ماشینی مانند کارخانه‌های فرش ماشینی کاشان به سمت نقشه‌های گبه جذب شده و چند سالی است که اقدام به تولید گبه ماشینی کرده‌اند. فرش ماشینی با طرح گبه، محبوبیتی رو به تزایُد دارد. این محصول از سایر فرشهای ماشینیارزان‌تر است و کف‌پوشی ارزان‌قیمت به شمار می‌رود.
گبه ماشینی در کاشان و سایر کارخانجات تولید فرش ماشینی در ابعاد مختلف و به شکل رولی در عرض نیم متر تا ۳ متر و با طول ۳۰ متر تولید و عرضه میشود. گبه ماشینی با ماشین‌آلات فرشبافی مدرنی چون دستگاه شوهنر آلمان بافته میشود. شست و شوی آن بسیار آسان است و برای مکان‌هایی با طراحی ساده و هنری مناسب است.
گبه ماشینی به شکل ۳۳۰ شانه و با تراکم طولی ۹۰۰ تولید می‌شوند، هزینه آن اندک است و در عین زیبایی و سادگی کاملا مقرون به صرفه خریداری میشود. اگر به این سبک از فرش علاقه‌مند هستید، خیلی ساده می‌توانید آن را به شکل آنلاین نیز خریداری کنید.
فروش اینترنتی گبه، در فروشگاه‌های فروش اینترنتی معتبری مانند فروشگاه اینترنتی فرش مرداس نیز صورت می‌گیرد. با مراجعه به وبسایت‌های اینترنتی، مشاهده مدل‌های گوناگون و بررسی قیمت‌ها می‌توان خریدی راحت و آسان را تجربه کرد.
نگهداری از گبه چگونه است؟
قیمت انواع گبه دستباف و ماشینی چندان بالا نیست. در واقع در بازار فرش ماشینی، قیمت این نوع از محصول نسبت به سایر فرش‌ها بسیار اندک است. در بازار گبه‌های دستباف نیز، قیمت نسبت به سایر انواع فرش دستباف متعادل‌تر است. پس اگر علاقه‌مند به نقش و نگارهای رازآلود گبه هستید و نمونه دستباف آن را تهیه می‌کنید باید به مواردی در نگهداری آن توجه داشته باشید.
گبه در خطر بیدزدگی و آسیب دیدن از سوی سایر حشرات مانند: موریانه و سوسک هستند. بهترین روش برای مقابله با این حشرات، استفاده از محلول شیمیایی خاص، افشانه کردن پشت و روی گبه با حشره‌کش و استفاده از نفتالین و تنباکو است. یادتان باشد که محیط تاریک، تیره و مرطوب برای گبه اصلا مناسب نیست. علاوه بر آن نباید گبه را در معرض مستقیم نور خورشید قرار داد زیرا باعث رنگ‌پریدگی قالی میشود. خرید گبه در تهران از طریق فروشگاه‌های اینترنتی و نمایندگی‌های گبه دستباف در مراکز مختلف فروش فرش میسر و امکان‌پذیر است.
